Ang diyalekto ay isang mahalagang bahagi ng wika na nagpapakita ng mga katangian at pagkakaiba sa pagbigkas, bokabularyo, gramatika, at intonasyon.
Ito ay isang espesyalisadong anyo ng wika na karaniwang ginagamit ng isang partikular na pangkat ng mga tao sa isang partikular na rehiyon.
Ang pagkakaroon ng iba’t ibang diyalekto ay nagpapakita ng pagkakaroon ng pagkakaiba at kultural na kakanyahan ng mga tao sa iba’t ibang bahagi ng isang bansa o rehiyon.
Sa pagsasaliksik ng mga diyalekto, mahalagang maunawaan ang mga katangian nito.
Ang bawat diyalekto ay may sariling mga katangian na nagpapakita ng pagkakaiba nito mula sa iba pang mga wika at diyalekto.
Katangian ng Diyalekto
Narito ang ilan sa mga pangunahing katangian ng diyalekto:
1. Pagbigkas
Ang diyalekto ay nagpapakita ng mga pagkakaiba sa pagbigkas ng mga tunog at salita.
Ang mga diyalekto ay maaaring magkaroon ng iba’t ibang tono, antala, at pagtindi ng pagbigkas ng mga tunog.
Halimbawa, ang pagsasalita ng mga tao sa Ilocos ay may malalim at matigas na pagbigkas ng mga tunog, samantalang ang mga tao sa Cebu ay may malambot at malumanay na pagbigkas.
2. Bokabularyo
Ang diyalekto ay may sariling mga salitang hindi masyadong ginagamit sa iba pang mga wika.
Ang bawat diyalekto ay may mga terminolohiya at pagsasalita na eksklusibo lamang sa partikular na rehiyon.
Halimbawa, sa Batangas, mayroong mga salitang tulad ng “barako” na ang ibig sabihin ay matapang o malakas na kape.
Ito ay halimbawa ng salitang hindi gaanong ginagamit sa ibang mga diyalekto o wika.
3. Gramatika
Ang diyalekto ay nagpapakita rin ng pagkakaiba sa gramatika.
Maaaring magkaroon ng pagkakaiba sa paggamit ng mga panlapi, mga pandiwa, at iba pang bahagi ng pangungusap.
Halimbawa, sa Bikolano, ang paggamit ng mga pang-uri ay may pagkakaiba kumpara sa Filipino.
Sa halip na gamitin ang pang-uring panlarawan na “maganda,” ang mga Bikolano ay karaniwang gumagamit ng pang-uring pamilang na “sarong” bago ang salitang iuuri.
Halimbawa nito ay “sarong magayon na babayi” na ang ibig sabihin ay “isang magandang babae” sa Filipino.
4. Intonasyon
Ang diyalekto ay nagpapakita rin ng pagkakaiba sa intonasyon o pagtugon sa bawat salita at pangungusap.
Ang bawat diyalekto ay may kani-kanilang pagtugon sa intonasyon, na nagbibigay-daan upang mas maunawaan at maipahayag ang kanilang mga damdamin at kaisipan.
Sa ilang diyalekto, ang pagtawag sa isang tao o pagpapahayag ng emosyon ay maaaring maiba depende sa intonasyon ng mga salita.
Halimbawa, sa ilang mga lalawigan sa Hilagang Luzon, maaaring itaas ang huling bahagi ng pangungusap upang maging mas matamis o mas mabini sa pandinig.
Sa pagkakataong ito, ang bawat diyalekto ay nagiging isang musika ng tunog na nagpapakita ng kultura at pagkakakilanlan ng mga tao sa rehiyon.
Kahit na may mga katangian na nagpapakita ng pagkakaiba, mahalaga ring tandaan na ang bawat diyalekto ay may halaga at hindi ito dapat ikumpara o husgahan laban sa ibang mga diyalekto.
Ang bawat isa ay mayroong kanya-kanyang ganda at kaalaman na naglalaman ng mahahalagang bahagi ng kultura at kasaysayan ng isang komunidad.
Pangwakas
Sa Pilipinas, isang halimbawa ng pagkakaiba ng mga diyalekto ay matatagpuan sa pagitan ng Filipino at mga lokal na wika.
Ang Filipino ay ang opisyal na wika ng bansa at ito ang nagsilbing wikang pambansa na may malawak na impluwensya mula sa Tagalog, ngunit may mga pagkakaiba pa rin depende sa rehiyon.
Sa kabilang banda, mayroong mahigit sa 170 na lokal na wika sa buong bansa, kung saan bawat isa ay nagtataglay ng kanilang mga katangian at pagkakaiba.
